Obszar zdegradowany i obszar rewitalizacji – co to takiego?

Niektóre z nich, przy pierwszym zetknięciu się z nimi mogą wydać się mylące lub skomplikowane, ze względu na dotychczasowe ich skojarzenia. Ukazanie istoty rewitalizacji jest niezbędne w angażowaniu społeczności lokalnych do wspólnego działania.

Przyjęta m.in. w ustawie definicja rewitalizacji jest bardzo rozbudowana i brzmi następująco: „Rewitalizacja stanowi proces wyprowadzania ze stanu kryzysowego obszarów zdegradowanych, prowadzony w sposób kompleksowy, poprzez zintegrowane działania na rzecz lokalnej społeczności, przestrzeni i gospodarki, skoncentrowane terytorialnie, prowadzone przez interesariuszy rewitalizacji na podstawie gminnego programu rewitalizacji”.

Takie jej ujęcie jest niezbędne dla prawidłowego przygotowania programów rewitalizacji i prowadzenia rewitalizacji, jednak o wiele więcej powie proste stwierdzenie: rewitalizacja to przywrócenie do życia, funkcjonowania określonego obszaru.

Bardzo często mylnie rozumiane jest pojęcie „obszar zdegradowany”. W pierwszym momencie odbiorcy nierzadko utożsamiają obszar zdegradowany z terenem zdewastowanym, zrujnowanymi budynkami, od którego najlepiej jest się trzymać z daleka. Czasami reakcji towarzyszy zdziwienie, że ktoś właśnie mieszka na obszarze uznanym za zdegradowany.

Tymczasem definicja ustawowa mówi: „Obszar gminy znajdujący się w stanie kryzysowym z powodu koncentracji negatywnych zjawisk społecznych, w szczególności bezrobocia, ubóstwa, przestępczości, niskiego poziomu edukacji lub kapitału społecznego, a także niewystarczającego poziomu uczestnictwa w życiu publicznym i kulturalnym, można wyznaczyć jako obszar zdegradowany w przypadku występowania na nim ponadto co najmniej jednego z następujących negatywnych zjawisk: gospodarczych (…), środowiskowych (…), przestrzenno-funkcjonalnych (…) lub technicznych (…)”.

Obszar zdegradowany jest więc przede wszystkim obszarem o problemach społecznych. Nie można wykluczyć faktu, że znajdą się na nim obszary zaniedbane lub zdewastowane, jednak nie należy utożsamiać tych zjawisk.

Poza uzasadnionymi wyjątkami w skład obszaru zdegradowanego mogą wejść wyłącznie obszary zamieszkałe. Według Instrukcji wydanej przez Województwo Mazowieckie za obszar zdegradowany można uznać tereny, które wykazują się problemami (potwierdzonymi statystycznie) większymi niż „średnia” problemów w całym mieście (co bardo często sprowadza wyznaczenie obszaru zdegradowanego do posługiwania się wskaźnikiem statystycznym).

Obszar rewitalizacji ustawodawcy zdefiniowali jako: „obszar obejmujący całość lub część obszaru zdegradowanego, cechujący się szczególną koncentracją negatywnych zjawisk (…), na którym z uwagi na istotne znaczenie dla rozwoju lokalnego gmina zamierza prowadzić rewitalizację (…)”.

Definicja ta jest zatem zdecydowanie prostsza. Najważniejsza jest koncentracja negatywnych zjawisk (którą należy udokumentować). Obszar rewitalizacji może objąć jedynie 20% powierzchni gminy oraz 30% jej mieszkańców.

Podsumowując, definicje sformułowane w polskim prawodawstwie skupiają się na społecznym wymiarze rewitalizacji oraz jej koncentracji w przestrzeni miasta.

Zapraszamy do zapoznania się z Informatorem nt. Lokalnego Programu Rewitalizacji Gminy Miejskiej Legionowo do roku 2023: https://legionowo.pl/pl/a/lokalny-program-rewitalizacji-gminy-miejskiej-legionowo-do-roku-2023-informator

oraz do zapoznania się z artykułem nt. znaczenia pojęcia rewitalizacja (jakie działania nie są rewitalizacją): https://legionowo.pl/pl/a/zaproszenie-do-udzialu-w-pracach-nad-lokalnym-programem-rewitalizacji-miasta-legionowo

Rafał Florczyk
Przewodniczący Zespołu ds. Rewitalizacji