Najgroźniejsze substancje zanieczyszczające powietrze
Powietrze jest mieszaniną gazów składającą się głównie z azotu (78 % objętości) i tlenu (21 %) oraz z takich składników podrzędnych jak: dwutlenek węgla (CO2), para wodna, gazy szlachetne (głównie argon) i inne (łącznie ok. 1 %).
Zawartość dwóch podstawowych składników (azotu i tlenu) jest na ogół stała, natomiast pozostałych może się zmienić zarówno wskutek czynników naturalnych jak też w wyniku działalności człowieka. Naturalne zmiany składu powietrza dotyczą przede wszystkim koncentracji pary wodnej (tzw. wilgotność powietrza) i w mniejszym stopniu dwutlenku węgla.
Wahania zawartości CO2 związane są z intensywnością fotosyntezy, która zależy przede wszystkim od pory dnia i roku oraz od rodzaju roślinności. Wskutek działalności człowieka natomiast dostają się do atmosfery, zwykle nie występujące tam naturalnie, gazy oraz substancje stałe (pyły), które są określane mianem zanieczyszczeń powietrza.
Zanieczyszczenia mogą być niebezpieczne dla człowieka przede wszystkim z uwagi na bezpośrednie toksyczne działanie na organizm ludzki i w ogóle na wszystkie żywe organizmy. Ponadto mogą one powodować zmiany klimatu w skali globalnej, czego sztandarowym przykładem jest antropogeniczna emisja takich gazów jak: dwutlenek węgla oraz metan, które mogą być przyczyną wzrostu temperatury powietrza przy powierzchni Ziemi (tzw. efekt cieplarniany).
Najgroźniejszymi substancjami zanieczyszczającymi powietrze są min.:
1. dwutlenek siarki - powstaje przede wszystkim przy spalaniu paliw kopalnych: węgla kamiennego i brunatnego, a w mniejszym stopniu także ropy naftowej (oraz jej produktów - benzyna, olej napędowy) i gazu ziemnego. Głównymi źródłami zanieczyszczeń dwutlenkiem siarki są energetyka i spaliny samochodowe, a ponadto przemysł chemiczny;
2. tlenki azotu - głównym źródłem są spaliny samochodowe, a także przemysł chemiczny (min. produkcja nawozów sztucznych);
3. tlenek i dwutlenek węgla - gazy powstające tam gdzie następuje spalanie paliw - praktycznie w każdym rodzaju działalności człowieka. Ich źródłami są energetyka, przemysł chemiczny, hutnictwo, spaliny samochodowe;
4. pyły - substancje w stanie stałym, które dzięki mikroskopijnym rozmiarom bardzo długo utrzymują się w atmosferze zanim opadną na powierzchnie Ziemi.
Najgroźniejsze wśród pyłów są pyły z dużą zawartością metali ciężkich tj. ołowiu i kadmu powstające w spalinach samochodowych.
