zamknij

Google automatic translation. The Legionowo City does not accept any responsibility for the accuracy of data and information originating from the translation. In particular, the Legionowo City does not guarantee that the translation is complete, up-to-date or fit for specific purposes. The translation cannot be compared with a human translation, but may help in assessing the relevance of articles.

A A A
Logo BIP

Wody

5.1. Charakterystyka ogólna

5.1.1. Wody powierzchniowe

Obszar Legionowa leży w zlewni Wisły i jej dopływu Narwi oraz cieku sztucznego Kanału Bródnowskiego, który na odcinku około 1,5 km stanowi wschodnią granicę gminy Legionowo. Okresowo okolice Legionowa (w pobliżu południowo - zachodniej i zachodniej granicy miasta - dzielnice Ludwisin i Przystanek) były zalewane przez wezbrane wody Wisły. W latach 1924, 1956 i 1960 wody Wisły obniżeniami przez Jabłonnę, Chotomów i Olszownicę przelały się do Narwi.

5.1.2. Wody podziemne w osadach czwartorzędowych

W obrębie osadów czwartorzędowych występują trzy warstwy wodonośne. Górny poziom wodonośny stanowią dwie pierwsze warstwy wodonośne, które charakteryzują się ścisłą więzią hydrauliczną, a różnią się nieznacznie litologią i właściwościami filtracyjnymi. Przeważają tu osady zlodowacenia bałtyckiego i interglacjału wielkiego (okres międzylodowcowy między zlodowaceniem południowopolskim i środkowopolskim). Są to żwiry i piaski z wkładkami mułków i iłów. Miąższość osadów waha się od 30 do 50 m. Charakteryzują się one wysokim współczynnikiem filtracji - od 2 do 5 x 10-4 m/s. Wydajność pojedynczego otworu studziennego może być bardzo duża i dochodzi nawet do 100 m3/h. Swobodne zwierciadło wody występuje 76-80 m n.p.m. W dzielnicach Ludwisin, Łajski oraz w okolicy stadionu miejskiego wody podziemne mogą wystąpić na głębokości 2-3 m p.p.t. Natomiast na terenach wydmowych (Bukowiec C, Piaski, wydmy w centrum miasta i na Ludwisinie) wody podziemne występują na głębokości 5 - 15 m p.p.t.

Górny poziom wodonośny zasilają przede wszystkim opady atmosferyczne. Brak warstwy izolującej poziom wodonośny do powierzchni terenu ułatwia infiltrację. Przepływ wód podziemnych odbywa się generalnie z południowego wschodu ku północnemu zachodowi. W samym mieście zaznacza się lokalny dział wodny. W południowo - zachodniej części miasta wody podziemne zasilają Wisłę, w części północnej Kanał Bródnowski. Dolny poziom wodonośny nie występuje w Legionowie tak powszechnie jak górny. Stwierdzono go w Legionowie w dwóch odwiertach na głębokości od 87 do 99 m p.p.t. (12 metrów miąższości) oraz na głębokości od 98 do 128 m p.p.t. (30 metrów miąższości). Znajdował on się pod przykryciem utworów słaboprzepuszczalnych o miąższości 25-38 m. Poziom ten został ujęty i przebadany także poza granicami miasta w Olszewnicy - ok. 5 km na północny zachód od Legionowa.

5.1.3. Wody podziemne w osadach trzeciorzędowych

Na obszarze Legionowa, podobnie jak w całym województwie warszawskim, pod osadami czwartorzędu oraz słabo przepuszczalnymi iłami pliocenu występują dwa poziomy wodonośne: w osadach miocenu oraz oligocenu (zob. Fig. 3).

Ze względu na zawartość substancji organicznej z wkładkami węgla brunatnego mioceński poziom wodonośny nie jest eksploatowany. Cennym źródłem wysokiej jakości wody jest natomiast oligoceński poziom wodonośny. Jego eksploatacja jest jednak ograniczona ze względu na powolną odnawialność zasobów.

W Legionowie oligoceński poziom wodonośny stwierdzono na głębokości od 190 m p.p.t. do 243 m. p.p.t.. Jego miąższość wynosi od 13 do 18 m. Przeważają tu piaski drobno - i średnioziarniste o współczynniku filtracji 2 x 10-5 m/s. Poziom ten nawiercono w mieście w czterech miejscach. Dwie studnie znajdują się na terenie Centrum Szkolenia Policji (jedna nie jest eksploatowana, druga pozostaje do dyspozycji w razie awarii wodociągu). Jeden odwiert jest udostępniony mieszkańcom jako zdrój uliczny w Rynku przy ul. Piłsudskiego, odwiert przy ul. Kolejowej w dzielnicy III Parcela nie jest eksploatowany.

5.2. Jakość wód podziemnych

Wody czwartorzędowego poziomu wodonośnego na obszarze Legionowa mają zróżnicowany skład fizyczny i chemiczny. W większości badanych ujęć stwierdzono w wodzie podwyższoną wartość niektórych parametrów fizyko - chemicznych, świadczącą o zanieczyszczeniu wód podziemnych wskutek działalności człowieka.

W tabeli 4 Pobierz plik przedstawiono wyniki badań wód podziemnych wykonanych w latach 1995 - 2000. Badaniom podano wodę wykorzystywaną do celów bytowych (także do picia) ze studni należących do prywatnych właścicieli na terenach nie zwodociągowanych. W tabeli 4 Pobierz plik zamieszczono ponadto wyniki badań wody płynącej w wodociągu miejskim po uzdatnieniu jej w Stacji Uzdatniania Wody przy ul. Broniewskiego (poz. nr 76) oraz wyniki badań jakości wody oligoceńskiej ze zdroju ulicznego przy ul. Rynek (poz. nr 75). Badano maksymalnie 14 parametrów fizycznych i chemicznych wody: temperaturę, mętność, barwę, zapach, odczyn pH, zawartość amoniaku, azotynów, azotanów, żelaza, manganu, chlorków, a także utlenialność, zasadowość oraz twardość ogólną.

W tabeli 5 podano wymagania dla wody do picia i na potrzeby gospodarcze obowiązujące obecnie w Polsce (zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 4 września 2000 r.).

Najnowsze badania wody z obiektów PWK „Legionowo” z III kwartału 2021 roku wskazują, że woda miejska jest średniej twardości i mieści się w dopuszczalnej wartości twardości ogólnej tabela:  Pobierz plik - Analiza jakości wód

Twardość III kwartał 2021 rok                   Twardość dopuszczalna zgodna z Polską Norma

SUW "Jagiellońska"   250 mg/l                                                60 - 500 mg/l

SUW "Piaski"              180 mg/l                                                60 - 500 mg/l

SUW "Łajski"              290 mg/l                                                60 - 500 mg/l
 

Tabela 5. Wymagania dla wody do picia i potrzeb gospodarczych określone w Rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 4 września 2000 r. (poz. 937)

Lp. Parametr Norma Polska
1 Mętność (mg/l) 1
2 Barwa 15
3 Zapach akceptowalny
4 Odczyn (pH) 6,5 - 9
5 Zasadowość  
6 Twardość (mg/l) 60-500
7 Żelazo (mg/l) 0,2
8 Mangan (mg/l) 0,05
9 Azot amonowy (mg/l) 0,5
10 Azot azotynowy (mg/l) 0,1
11 Azot azotanowy (mg/l) 50
12 Chlorki (mg/l) 250
13 Utlenialność -


Analiza wyników

Z badań wody pobieranej ze studni prywatnych wynika, że tylko 21 spośród 72 (27,6 %) gospodarstw domowych korzysta z wody spełniającej normy obowiązujące w Polsce. Pozostałe gospodarstwa używają wody nie odpowiadającej normom, przy czym w 27 przypadkach przekroczenia dotyczyły jednego badanego parametru fizyko-chemicznego wody, w 23 przypadkach przekroczenia dotyczyły dwóch parametrów, a 4 razy przekroczenia dotyczyły aż trzech parametrów i w jednym przypadku - czterech parametrów.

W stosunku do lat poprzednich, mimo iż wykorzystano te same wyniki analiz, obserwuje się mniejszą ilość przypadków przekroczenia obowiązujących norm. Jest to wynikiem niedawnej zmiany przepisów określających dopuszczalną zawartość poszczególnych zanieczyszczeń, przede wszystkim skutkiem znacznego złagodzenia normy na zawartość azotanów (z 10 na 50 mg/l), mimo jednoczesnego zaostrzenia norm w przypadkach niektórych innych zanieczyszczeń (Mn i w mniejszym stopniu Fe).

Wg obecnie obowiązujących norm najczęściej występującymi zanieczyszczeniami wód podziemnych są w Legionowie związki manganu (52 studnie - 70% przypadków na 74 analiz - z wyłączeniem poz. nr 75 i 76 w tabeli 4). Drugim składnikiem zanieczyszczającym wody studzienne w Legionowie jest amoniak, którego podwyższoną zawartość stwierdzono w 19 studniach (25,7% przypadków); inne związki azotu, poza jednym przypadkiem gdzie występuje podwyższona zawartość azotanów, są obecnie w granicach obowiązującej normy. Rzadziej obserwowano podwyższoną zawartość żelaza (15 razy - 20% badanych studni) oraz obniżony odczyn pH (3 razy).

Bliższego opisu wymagają pierwsze dwa parametry:

Mangan

Maksymalna dozwolona w Polsce zawartość manganu wynosi obecnie 0,05 mg/l. Wartość ta wynika z powodów gospodarczych i estetycznych, a nie zdrowotnych. Związki manganu przy udziale bakterii łatwo wytrącają się z wody powodując jej zmętnienie. Ponadto mangan osadza się na ściankach rur wodociągowych zmniejszając ich prześwity. Konieczne jest wtedy przeprowadzenie odmanganiania wody, co jest trudniejsze i kosztowniejsze niż np. odżelazianie.

Duże ilości manganu spotyka się w wodach leczniczych - nawet do 4 mg/l w wodzie typu zuber w Krynicy. Naturalnie mangan występuje w skorupie ziemskiej w ilości 0,1 %, a jego pierwotnym źródłem są wietrzejące skały magmowe. Mangan jest gromadzony przez organizmy żywe, głównie plankton. W wodach podziemnych jego naturalna zawartość waha się od 0,01 do 0,4 mg/l. Wyjątkowo rzadki jest w osadach wydmowych (dominujących w Legionowie) - około 0,03 mg/l, a osadach rzecznych: madach i torfach przekracza 0,4 mg/l. Podobną zawartość manganu wykazują wody podziemne w Legionowie. Duże przekroczenia normy (maksymalnie do 2,223 mg/l w studni przy ul. Skargi - zob. tabela 4, poz. nr 53) zaobserwowano w zachodniej części miasta - na Ludwisinie i Przystanku, gdzie występują mady rzeczne. Na obszarach wydmowych zawartość manganu na ogół nie przekracza dopuszczalnych norm.

Związki azotu

Azot jest pierwiastkiem powszechnym w atmosferze ziemskiej (78% objętości powietrza), w biosferze (3% suchej masy organicznej), rzadszy w litosferze (w glebach 0,1 %). W wodach podziemnych naturalnie występuje w niewielkich ilościach, ponieważ jest wiązany przez organizmy żywe (głównie bakterie). Występuje w wielu formach: gazowej - azot cząsteczkowy N2, w związkach organicznych i mineralnych. Związki organiczne pod wpływem tlenu podlegają mineralizacji i powstają formy mineralne: amoniak, azotany, azotyny, a także silnie toksyczne cyjanki. Normy ustalone w Polsce dla związków azotu przedstawiono w tabeli 5. Woda, w której zawartość związków azotu przekracza normy jest szkodliwa dla zdrowia. Ich szkodliwość polega na wiązaniu się z hemoglobiną, co uniemożliwia transport tlenu w organizmie. Azotany i azotyny sprzyjają też powstawaniu rakotwórczych nitrozoamin szkodliwych zwłaszcza dla dzieci.

Najczęściej spotykanymi związkami azotu w wodach podziemnych są azotany. Ich pochodzenie jest różnorodne. Naturalnie powstają w wyniku mineralizacji substancji organicznej w warunkach utleniających panujących w strefie glebowej. Mogą też przenikać do wód gruntowych wraz z opadami atmosferycznymi wzbogaconymi w związki azotu w wyniku wyładowań atmosferycznych (zawartość azotanów w wodach opadowych w Polsce wynosi od 1 do 10 mg/l). Zwiększoną ilość azotanów w wodach gruntowych stwierdzono również na terenach, gdzie uprawiane są rośliny motylkowe. Jednak podstawowym źródłem azotanów w wodach gruntowych wydaje się być działalność człowieka.

Największe zanieczyszczenia związkami azotu pochodzą z:

1. niewłaściwego stosowania nawozów azotowych (także naturalnych),
2. ścieków przemysłowych (przemysł chemiczny i spożywczy),
3. ścieków bytowych i hodowlanych,
4. zanieczyszczeń powietrza związkami azotu przenikającymi do wód gruntowych wraz z opadami.

W Legionowie podstawowym źródłem zanieczyszczenia wód podziemnych związkami azotu są z pewnością ścieki bytowe. Brak kanalizacji na dużym obszarze miasta powoduje konieczność korzystania z szamb. Często są one nieszczelne, co powoduje przedostanie się fekaliów bogatych w organiczne związki azotu do gruntu, gdzie ulegają mineralizacji i w postaci łatwo migrujących azotanów oraz innych związków azotu dostają się do wód gruntowych.

Na ogół przyjmuje się, że obecność w wodzie wyłącznie azotanów świadczy o odległym w czasie i przestrzeni ognisku zanieczyszczenia wody. Gdy stwierdza się obecność amoniaku, przy braku azotanów i azotynów mamy do czynienia ze świeżym zanieczyszczeniem wody pochodzącym z bliskiego ogniska. Wspólna podwyższona obecność amoniaku, azotanów i azotynów świadczy o trwałym zanieczyszczeniu wód podziemnych. Jak wynika z danych zawartych w tabeli 4 w Legionowie obserwuje się wszystkie trzy wymienione przypadki występowania związków azotu. Na przykład w studniach nr 1, 2, 10, 17, 21, 25, 35, 45, 67 obserwuje się wysokie stężenia azotanów od 13,5 do 40,8 mg/l przy stosunkowo niskiej zawartości amoniaku od 0,01 do 0,16 mg/l. W studni nr 49 obserwuje się podwyższoną zawartość amoniaku - 0,8 mg/l przy braku azotanów i azotynów. Natomiast w studniach nr: 3, 6, 11, 13, 18, 19, 24, 26, 27, 28, 29, 36, 37, 42, 46, 48, 49, 50, 69 występują wysokie stężenia azotanów - od 12,0 do 53,0 mg/l jak i amoniaku od 0,80 do 46,80 mg/l.

Jak wynika z danych zawartych w tabeli 4 Pobierz plik z wód najbardziej zanieczyszczonych związkami azotu korzystają mieszkańcy wschodnich dzielnic miasta tj. Ludwisina i Przystanku. Może to być związane z budowa geologiczną tego obszaru. Przeważają tutaj osady rzeczne - mady bogate w substancję organiczną.

5.3. Podsumowanie i wnioski

Legionowo ma 50 000 mieszkańców, którzy zużywają rocznie 2 mln m3 (w 1993 r.) wody pobieranej z sieci wodociągowej oraz zapewne około 1 mln m3 wody pobieranej z indywidualnych ujęć. Zarówno wodociągi miejskie jak i indywidualne ujęcia eksploatują wody podziemne pierwszej warstwy wodonośnej.

Jakość wody jest zróżnicowana. Częste przekroczenia norm sanitarnych występują w przypadku zawartości związków azotu i manganu. O ile podwyższona zawartość manganu nie jest niebezpieczna dla zdrowia, to przekroczenia norm zawartości związków azotu (amoniak, azotany) budzi niepokój. Z drugiej strony w ujęciach w Legionowie nie zaobserwowano przekroczeń norm twardości ogólnej wody i zawartości azotynów. Oba te parametry są typowymi wskaźnikami zanieczyszczeń wód podziemnych.

Najlepszym sposobem ograniczenia negatywnego wpływu zanieczyszczeń wód podziemnych na zdrowie mieszkańców miasta jest niewątpliwie rozbudowa sieci wodociągowej i kanalizacyjnej. Jest to kosztowne i czasochłonne, dlatego w etapie przejściowym należy przekonać mieszkańców nie korzystających z wodociągu, aby uszczelnili eksploatowane przez siebie szamba.